Dobrze przygotowane podłoże do siewu nasion tworzy podstawę przyszłych plonów, aby je przygotować można zastosować różne technologie:
- uprawę tradycyjną
- orkę + siew agregatem Rapid
- uprawę uproszczoną
- uprawę ultra-płytką
- uprawę spłyconą
- siew bezpośredni
Wybór technologii zależy od wielu czynników, wśród których można wymienić resztki pożniwne, dostępny sprzęt, typ gleby, warunki klimatyczne, wymagania dotyczące nakładów pracy ludzkiej itd.
Wykonanie orki powoduje zwiększenie temperatury gleby, ponadto wymieszanie resztek pożniwnych z glebą eliminuje możliwość utrudniania przez nie siewu. Jednocześnie orka likwiduje naturalny układ gleby i powoduje zwiększenie utleniania i strat substancji organicznej. Gleby nie poddawane orce zachowują swoją naturalną strukturę oraz zawartość substancji organicznej, pozostająca jednak na powierzchni słoma może utrudniać wykonanie siewu oraz stać się źródłem chorób dla roślin następczych.
1. Uprawa tradycyjna – orka w celu wymieszania i przykrycia słomy glebą, uprawki doprawiające wykonane za pomocą kultywatora lub agregatu wyposażonego w zęby lub talerze pracujące na głębokość siewu nasion, tradycyjny siew nasion, nawożenie.
2. Orka przykrywająca i mieszająca słomę z glebą, płytka uprawa orkowa, agregat uprawowo siewny Rapid wykonujący nawożenie i siew nasion za jednym przejazdem.
3. Uprawa uproszczona – uprawa gleby oraz wymieszanie słomy z glebą wykonywane za pomocą kultywatora, siew agregatem uprawowo-siewnym Rapid wykonującym nawożenie i siew nasion za jednym przejazdem.
4. Uprawa spłycona – płytkie wymieszanie słomy z glebą i jej spulchnienie, następnie agregat uprawowo siewny Rapid wykonujący nawożenie i siew nasion za jednym przejazdem.
5. Siew bezpośredni – siew nasion agregatem uprawowo-siewnym Rapid wykonującym nawożenie i siew nasion za jednym przejazdem w polu nie poddawanym wcześniejszym zabiegom urawowym. Słoma pozostaje na powierzchni gleby.
Zarządzanie resztkami pożniwnymi
Ważną różnicą pomiędzy współczesnymi technologiami uprawy roli jest sposób w jaki zagospodarowują one resztki pożniwne. Resztki pożniwne mogą ograniczać kontakt nasion z glebą. Jeżeli po żniwach pozostaje na polu duża masa słomy należy stosować intensywne zabiegi uprawowe. Zapewni to jej dobre rozdrobnienie i wymieszanie słomy z glebą, która w takiej sytuacji nie będzie utrudniała siewu i rozwoju nowych roślin. Gatunek pozostającej na polu słomy decyduje o szybkości jej rozkładu oraz skuteczności mieszania z glebą przez zastosowane maszyny.
Zbieranie słomy lub mieszanie z glebą
Słomę można zebrać z pola lub wymieszać z glebą. Wprowadzone do gleby resztki pożniwne poprawiają jej strukturę, co jest szczególnie ważne na glebach słabszych. Zbierana z pól słoma może być wykorzystywana w produkcji zwierzęcej lub energetyce. Na polach, z których zebrano słomę łatwiej jest wykonać zabiegi uprawowe, w dłuższej perspektywie czasu może jednak okazać się, że uprawa takich pól jest trudniejsza. Zjawisko to wynika z ograniczenia zawartości substancji organicznej w glebie.
Orka jest czasami uzasadniona
O wyborze technologii uprawy może decydować wartość przyszłego plonu. Jeżeli wartość plonu jest duża, to może ona uzasadnić ponoszenie większych nakładów na wykonanie orki i przygotowanie gleby do siewu roślin. Wybierając technologię uprawy należy uwzględnić również zagrożenia jakie stwarzają chwasty oraz czynniki chorobotwórcze. W sytuacji wystąpienia takich zagrożeń wykonanie pełnej uprawy orkowej może być uzasadnione. Zastosowanie uprawy orkowej może być również uzasadnione przy występowaniu dużej ilości samosiewów zbóż lub konieczności wymieszania z glebą zancznych ilości resztek pożniwnych.
Optymalne ponowne zagęszczenie
Celem ponownego zagęszczenia gleby przygotowanej do siewu, jest zapewnienie dobrego kontaktu pomiędzy nasionami i glebą. Umożliwia to dostarczenie nasionom oraz rozwijającym się korzeniom odpowiedniej ilości wody, tlenu i składników pokarmowych. Zależność tą przedstawiono na rysunku „Powtórne zagęszczenie gleby przed siewem”.
Zbyt małe zagęszczenie warstwy siewnej oznacza, że gleba wokół nasion jest zbyt luźna. Występujące w takim przypadku duże pory sprawiają, że gleba jest zbyt sucha, a podsiąk kapilarny wody do nasion jest ograniczony. Zbytnie zagęszczenie gleby doprowadza do zmniejszenia dużych porów, które nie są w stanie odprowadzać nadmiaru wody opadowej. Utrudnione jest również przenikanie tlenu do systemu korzeniowego roślin oraz odprowadzanie z gleby dwutlenku węgla. Skuteczne doprawianie gleb lekkich można wykonać lekkimi maszynami, natomiast ponowne zagęszczenie gleb gliniastych ciężkich, jest możliwe dopiero z wykorzystaniem ciężkich maszyn uprawowych.
Powtórne zagęszczenie gleby przed siewem
Stała faza gleby (substancja mineralna i organiczna) stanowi około połowy objętości gleby, pozostałą część zajmują wolne przestrzenie zwane porami. W optymalnych warunkach połowa ogólnej objętości wszystkich porów wypełniona jest wodą, druga zaś powietrzem. Sytuacja ta ulega jednak dynamicznym zmianom uzależnionym od wielkości opadów, struktury gleby oraz metody uprawy roli.
- Zbyt małe powtórne zagęszczenie - oznacza, że gleba otaczająca nasiona jest zbyt luźna, pory są zbyt duże i następuje ograniczenie podsiąku kapilarnego wody. Gleba wokół nasiona jest w takiej sytuacji przesuszona, nasiona nie kiełkują, a siewki mogą zasychać.
- Optymalne powtórne zagęszczenie - zapewnia dobry kontakt nasion z glebą, umożliwia poprawny podsiąk kapilarny wody do kiełkujących nasion. Występujące większe pory umożliwiają transport tlenu do systemów korzeniowych roślin.
- Nadmierne powtórne zagęszczenie gleby – oznacza, że zmniejsza się wielkość dużych porów, następuje ograniczenie odprowadzania nadmiaru wody opadowej oraz przewodzenia tlenu do systemu korzeniowego i odprowadzania od niego dwutlenku węgla. Sytuacja taka może doprowadzić do obumierania systemu korzeniowego.
Terminologia:
Woda kapilarna – Woda kapilarna to woda, która może podchodzić w glebie w górę przewodami włosowatymi w skutek działania siły przylegania cząstek wody do ścianek tych przewodów oraz siły spójności decydującej o przyciąganiu się cząsteczek wody. Gleby pyłowe cechują się znaczną kapilarnością co oznacza, że wykazują zdolność podnoszenia kapilarnego dużych ilości wody na znaczną wysokość.
Przedplon – Przedplon, to rośliny uprawiane w poprzednim sezonie wegetacyjnym decydujące w bezpośredni sposób: o masie resztek pożniwnych pozostawionych na polu, o ilości uwalnianego azotu, o strukturze gleby oraz czynnikach chorobotwórczych itd.
